Czy moje dziecko ma zaburzenia integracji sensorycznej? Jak mu pomóc?
środa, 27 października 2021 06:17
W dzisiejszych czasach, coraz więcej mówi się o zaburzeniach integracji sensorycznej u dzieci, mimo to, rodzicom ciężko jest ocenić, czy ich dziecko ma takie zaburzenia czy też nie. Rodzice często zadają sobie pytanie: co jest nie tak z moim dzieckiem? Inteligentny, bystry przedszkolak nie potrafi wysiedzieć w miejscu czy złożyć wyrazu z trzech głosek. Dłonie piszą, lecz niedokładnie. Oczy patrzą, ale nie widzą. Uszy słyszą, ale nie przekazują. Kluczem do wyjaśnienia zagadnienia jest to, czym właściwie jest integracja sensoryczna i zaburzenia integracji sensorycznej.
Według A. Jean Ayres (psycholog, terapeuta zajęciowy, twórca teorii integracji sensorycznej) integracja sensoryczna to możliwość rejestrowania i porządkowania informacji pobranych ze świata zewnętrznego przez narządy zmysłów (smak, wzrok, słuch, dotyk, powonienie, ruch, grawitacja, pozycja), ich przetwarzanie w ośrodkowym układzie nerwowym i wykorzystanie do celowego działania.Przekładając na bardziej zrozumiały język - integracja sensoryczna jest złożonym procesem oddziaływania na siebie poszczególnych zmysłów, który przebiega nieświadomie, w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. To dzięki prawidłowej integracji wrażeń zmysłowych, jesteśmy w stanie właściwie zinterpretować informacje napływające ze świata zewnętrznego i własnego ciała. To właśnie pozwala na zaplanowanie i wykonanie odpowiedniej reakcji. Innymi słowy, żeby móc się poruszać, bawić i uczyć, dziecko musi złożyć w jedną całość informacje o tym, co widzi, czuje, słyszy, a także o tym, w jakiej pozycji znajduje się jego ciało. Prawidłowa integracja sensoryczna ma bezpośrednie przełożenie na umiejętności ruchowe, mówienie, a później również czytanie i pisanie dziecka.
Zaburzenie integracji sensorycznej, to nic innego, jak brak umiejętności wykorzystania odbieranych przez zmysły informacji, w celu powstania prawidłowych relacji z otaczającym światem. Taki proces ma miejsce w ośrodkowym układzie nerwowym kierowanym przez mózg, który w przypadku jakichkolwiek „zakłóceń” nie może prawidłowo pełnić swojej funkcji. SPD to kilka zaburzeń, które nigdy nie występują jednocześnie i nie są wynikiem uszkodzenia mózgu. Ayres dysfunkcje integracji sensorycznej porównuje do „korka ulicznego” w mózgu. Pewne informacje sensoryczne zatrzymały się, przez co nie docierają do odpowiednich części mózgu i powodują chaos.
Niezależnie od tego, czy zaburzenia są łagodne czy też głębokie, rozwój społeczny, ruchowy, emocjonalny i szkolny dzieci jest utrudniony, gdyż przeszkadzają one w nabywaniu doświadczeń potrzebnych do nauki i prawidłowego rozwoju.
Objawy dysfunkcji integracji sensorycznej najczęściej manifestują się nadreaktywnością, podreaktywnościa (czyli tym, że dziecko odczuwa coś o wie- le mocniej niż inni lub o wiele słabiej niż inni) lub trudnościami w planowaniu ruchu. Przykładów zaburzeń integracji sensorycznej jest wiele, miedzy innymi:
Objawy zaburzeń układu słuchowego:
• trudności z rozumieniem i różnicowaniem dźwięków dochodzących z otoczenia,
• trudności z rozumieniem poleceń złożonych,
• niska koncentracja na wypowiedziach ustnych,
• nadwrażliwość na hałas (zatykanie uszu, lekki sen, lęk przed szczekaniem psa, trudności z zasypianiem),
• niedowrażliwość (przykładanie do uszu przedmiotów wydających dźwięki, wsłuchiwanie się w odgłosy pochodzące z pracujących urządzeń domowych),
• kołysanie głową lub przyjmowanie pozycji głową w dół,
• uderzanie głową o różne przedmioty
Objawy zaburzeń układu wzrokowego:
• nadwrażliwość na światło przejawiająca się jako unikanie różnego rodzaju bodźców wzrokowych (blasku słońca, światła lampy) połączone z mrużeniem i tarciem oczu,
• niska tolerancja na zmiany natężenia światła,
• niedowrażliwość na bodźce związane ze światłem przejawiająca się poprzez wpatrywanie się w różnego rodzaju źródła światła (słońce, lampę),
• lęk przed ciemnymi pomieszczeniami,
• nadmierne zainteresowanie lustrami i różnego rodzaju błyszczącymi przedmiotami,
• częste dotykanie powiek,
• nieobecny wzrok oraz unikanie kontaktu wzrokowego,
• kiwanie się, kołysanie.
Objawy zaburzeń układu dotykowego:
• unikanie wszelkiego rodzaju dotyku, przytulania, podawania dłoni,
• ociężałe poruszanie się,
• chodzenie na sztywnych lub szeroko rozstawionych nogach,
• niechęć do niektórych ubrań i materiałów o określonej strukturze,
• delikatne, częste głaskanie się, drapanie,
• unikanie kąpieli, strach przed wiatrem i zmianami temperatury,
• niechęć do czesania,
• pocieranie się, szczypanie, drapanie, rozdrapywanie ran,
• pojawienie się gęsiej skórki bez obiektywnej przyczyny,
• chodzenie na boso, nago, rozbieranie się, poszukiwanie wrażeń cieplnych.
Objawy zaburzeń układu proprioceptywnego (czucia głębokiego):
• chodzenie na palcach lub wyginanie palców,
• machanie rękami, potrząsanie ramionami,
• słaba precyzja ruchów rąk,
• chaotyczne ruchy,
• gwałtowna masturbacja,
• nadaktywność, a następnie zastyganie w bezruchu,
• podwyższone lub obniżone napięcie mięśniowe.
Objawy zaburzeń uwarunkowanych dysfunkcją układu przedsionkowego:
• zbyt cicha albo głośna lub niewyraźna mowa,
• krótkotrwała pamięć słuchowo-wzrokowa,
• wydłużony czas reakcji na bodźce słuchowe i wzrokowe,
• niezrozumienie poleceń złożonych,
• łatwe rozpraszanie uwagi (dekoncentracja),
• zaburzenia grafomotoryczne.
Objawy zaburzeń układu węchowego:
• obwąchiwanie własnego ciała oraz innych ludzi,
• odczuwanie przykrych zapachów w miejscu, gdzie w rzeczywistości ich nie ma,
• wyraźna fascynacja zapachami (podczas pieczenia czy gotowania),
• częste zatykanie nosa, nadwrażliwość na zapachy w otoczeniu (perfumy),
• opór przed jedzeniem, a także wypróżnianiem (oddawaniem moczu i stolca),
• notoryczne dłubanie w nosie i wkładanie do niego różnych przedmiotów.
Objawy zaburzeń układu smakowego:
• obgryzanie paznokci, przygryzanie warg, policzków,
• wkładanie do ust przedmiotów niejadalnych,
• lizanie rąk lub różnych przedmiotów,
• odmawianie lub wybiórczość jedzenia,
• wymiotowanie i zjadanie zwróconych treści pokarmowych.
Występowanie kilku, bądź kilkunastu wyżej wymienionych symptomów lub niepokojących objawów może świadczyć o zaburzeniach integracji sensorycznej u dziecka, wówczas niezbędna jest konsultacja ze specjalistami. Po pierwszą pomoc warto zwrócić się do poradni psychologiczno-pedagogicznej, lekarza pediatry a następnie, o ile zajdzie taka potrzeba, do terapeuty integracji sensorycznej.
Ważne adresy placówek w Mrągowie i okolicach, które badają pod kierunkiem zaburzeń integracji sensorycznej:
ü Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Mrągowie (Mrągowo,
ul. Warszawska 53)
ü Sensoryczny Świat Dziecka (Mrągowo, ul. Orla 15)
ü Apli Papli Centrum Terapii (Mrągowo, ul. Brzozowa 18)
ü REHROZ Fizjo i Terapia Daniel i Ilona Rozberg (Mrągowo,
ul. Rynkowa 11)
ü Polskie Stowarzyszenie na rzecz osób z niepełnosprawnością (Giżycko, ul. Dąbrowskiego 15)
ü Anna Parakiewicz (Olsztyn. Terapeuta Integracji Sensorycznej)
Co może zrobić rodzic, by wesprzeć integracje sensoryczną dziecka? Wystarczy nie przeszkadzać, nie zabraniać, nie chronić przesadnie. Ruch, ruch i jeszcze raz ruch. Bieganie, skakanie, zjeżdżanie, zwisanie, turlanie się, wdrapywanie, bujanie, przeskakiwanie, balansowanie, czołganie, przeciąganie liny, wspinanie się, to te czynności najlepiej wspierają układ przedsionkowy i proprioceptywny dziecka. Im wcześniej rozpoczniemy wspieranie dziecka, tym łatwiej i szybciej doprowadzimy do „równowagi” systemu.
„To jest do dzieci, które są inne.
Dzieci, które nie zawsze dostają „szóstki”.
Dzieci, które maja uszy
Dwa razy większe niż ich rówieśnicy
Lub nosy siąkające całymi dniami.
To jest dla dzieci, które są inne;
Dzieci, które po prosty nie dotrzymują kroku,
Dzieci, które ze wszystkimi się droczą,
Które maja pokaleczone kolana,
Których buty są ciągle mokre.
To jest dla dzieci, które są inne;
Dzieci ze skłonnością do psot,
Bo kiedy są już dorosłe,
Jak pokazała historia,
Te właśnie różnice czynią je
Niepowtarzalnymi”
Digby Wolfe
BIBLIOGRAFIA
- Ayres A. J., Dziecko a integracja sensoryczna, Harmonia, Gdańsk 2018
- Jakubowska A., Symptomy zaburzeń SI u dzieci w wieku przedszkolnym, pierwsza pomoc, Forum, Poznań 2018
- Kiesling U., Integracja sensoryczna w dialogu, Harmonia, Gdańsk 2017
- Pauli S., Kisch A., Co się dzieje z moim dzieckiem? Zaburzenia rozwoju ruchowego i postrzegania, PZWL, Warszawa 2014a