KSZTAŁTOWANIE SPRAWNOŚCI RUCHOWEJ PODSTAWĄ ZDROWIA DZIECKA
czwartek, 17 marca 2016 13:00
KSZTAŁTOWANIE SPRAWNOŚCI RUCHOWEJ
PODSTAWĄ ZDROWIA DZIECKA
„Organizm dziecka potrzebuje ruchu,
gdyż to jest niezbędnym warunkiem
jego rozwijania się i samego wzrostu.”
Maria Weryho-Radziwiłłowicz
O zdrowiu dziecka decydują (wg S. Owczarka „Gimnastyka przedszkolaka”):
w 5-15% czynniki genetyczne,
w 5-10% środowisko fizyczne, w jakim dziecko żyje,
w 20-25% środowisko społeczne,
w 10-20% medycyna naprawcza;
w 50% styl życia.
W okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym rozwój psychiczny i ruchowy dziecka zachodzą równolegle. Prawidłowy rozwój poznawczy nie jest możliwy bez odpowiedniej aktywności motorycznej, która jest źródłem doznań i pobudzeń prowokujących układ nerwowy dziecka do działania, czyli rozwoju. Aktywność fizyczna warunkuje kształtowanie się mięśni i prawidłowej postawy ciała oraz rozwoju funkcji zaopatrzenia tlenowego organizmu. Jest również czynnikiem prawidłowego rozwoju koordynacji ruchowej, kształtowania świadomości własnego ciała i orientacji w jego schemacie.
Dzięki uprawianiu ćwiczeń i wysiłkom fizycznym dziecko uczy się pokonywać trudności, radzić sobie ze zmęczeniem, poznaje swoje możliwości i ograniczenia, uczy się przyjmować sukcesy i porażki. Zaangażowanie w aktywność fizyczną sprzyja również nawiązywaniu kontaktów społecznych. Podczas zabaw i uprawiania sportów grupowych dziecko ćwiczy kompetencje interpersonalne: umiejętność współpracy, konstruktywnej rywalizacji, przyjmowania sukcesów i porażek, odraczania gratyfikacji. Aktywność fizyczna połączona z zabawą z rówieśnikami staje się atrakcyjną i rozwojową formą spędzania wolnego czasu. Za sprawą aktywności fizycznej dziecko adoptuje się do bodźców i zmian środowiska fizycznego tzn. uodparnia się na działanie szkodliwych czynników zewnętrznych (hartuje się). Zarówno zaplanowana, jak i spontaniczna aktywność fizyczna przedszkolaka umożliwia kompensowanie unieruchomienia organizmu, jakie ma miejsce podczas oglądania telewizji, grania na komputerze. Współczesna cywilizacja przyczynia się do rozwoju predyspozycji, które mogą prowadzić do przyjmowania przez dziecko niewłaściwej postawy ciała lub do rozwoju pewnych wad. Zmianom tym można niejednokrotnie zapobiec, podejmując we właściwym czasie odpowiednie ćwiczenia gimnastyczne. Dziecko bowiem nie dziedziczy krzywych pleców lub nieprawidłowej postawy, dziedziczy natomiast pewną predyspozycję do tych wad. To, co nam w późniejszym życiu przeszkadza, a więc różnego rodzaju zahamowania ruchowe, niepewność i niezgrabność w zachowaniu się, sprowadzić możemy do zmian utrwalonych w okresie dzieciństwa. Mogą temu zapobiec odpowiednio dobrane ćwiczenia gimnastyczne. Zabawy i gry ruchowe dają możliwość oddziaływania na psychiczną i umysłową stronę osobowości bawiącego się, sprzyjają nerwowemu odprężeniu i czynnemu wypoczynkowi. Zabawy i gry ruchowe wszechstronnie oddziałują na człowieka przyczyniając się do podnoszenia jego wydolności oraz wszechstronnej sprawności fizycznej. W toku zabaw i gier ruchowych podnosi się wydolność wielu układów i narządów, zwłaszcza układu ruchowego, krążenia, oddychania, przemiany materii itp., a także rozwijają się wszystkie cechy motoryki, jak: siła, szybkość, zręczność, wytrzymałość oraz umiejętności ruchowe, mające zastosowanie w toku codziennej działalności człowieka. Angażują także wielkie masy mięśniowe i dają okazję do wszechstronnego, wielokierunkowego i prawie nieograniczonego wpływania na człowieka. Zabawy ruchowe są zabarwione uczuciem nieskrępowanej radości, zadowolenia, co sprzyja wypoczynkowi i odprężeniu, a zarazem skupieniu uwagi i zainteresowania. Odznaczają się wielką różnorodnością, swobodą w stosowaniu ruchów, dużą możliwością przejawiania inicjatywy i twórczości w dziedzinie ruchów. Zabawy i gry ruchowe korzystnie wpływają na rozwój umysłowy dzieci oraz na kształtowanie ich woli i charakteru. Zabawy ruchowe uczą spostrzegać otaczające przedmioty zjawiska ze wszystkich stron i we wszystkich ich wzajemnych powiązaniach, wyrabiają umiejętność w określaniu odległości, ciężaru, wytrzymałości i innych cech przedmiotów, dostarczają dzieciom wielu nowych wrażeń i wiadomości o otoczeniu, uczą spostrzegawczości, bystrego pojmowania istoty zjawisk, a także logicznego myślenia w związku praktyczną działalnością, o ile stanowi ona treść zabawy. Zabawy ruchowe rozwijają także pamięć i twórczą wyobraźnię dzieci, doskonalą i podnoszą ich znaczenie z czynnymi przejawami osobowości dziecka. W końcu wywierają dobroczynny wpływ na rozwój charakteru dzieci i takie jego cechy, jak: samodzielność, śmiałość, pomysłowość, panowanie nad sobą, dokładność, zdyscyplinowanie. Mają duże znaczenie w moralnym wychowaniu, ponieważ przyzwyczają dzieci do działalności w zespole, do podejmowania obowiązków, rozwijają ducha koleżeństwa i solidarności, wyrabiają poczucie sprawiedliwości, uczciwość, zdyscyplinowanie, umiejętność i chęć podporządkowania swoich życzeń woli zespołu i działania na jego korzyść. Regularna aktywność fizyczna jest czynnikiem zabezpieczającym przed nadmiernym przyrostem wagi ciała. Umiarkowana aktywność fizyczna np. gimnastyka, spacerowanie, jazda na rowerze uprawiana codziennie przez 30-60 minut pozwala spożyć o 15% więcej kalorii bez wzrostu wagi ciała. Regularna aktywność ruchowa (umiarkowana ok. 60 minut dziennie) przyczynia się do obniżenia ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2 oraz do redukcji objawów syndromu metabolicznego. Dzięki ćwiczeniom fizycznym można obniżyć poziom lipidów i cukru we krwi, podnieść poziom tzw. dobrego cholesterolu oraz uregulować ciśnienie tętnicze i zmniejszyć kumulację tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha. Umiarkowana aktywność fizyczna zmniejsza poziom kortyzolu (hormonu stresu) we krwi. Zatem organizm osoby aktywnej fizycznie cechuje się wyższą odpornością oraz mniejszym zapotrzebowaniem na spożywanie wysokokalorycznych pokarmów.
Kształtowanie postawy pro-sportowej u dzieci:
- Celem rodziców i wychowawców jest sprawienie, by aktywność sportowa kojarzyła się dziecku z przyjemnymi doznaniami, by była dla niego sama w sobie nagrodą. Takiego rezultatu nie osiągnie się zmuszając dziecko do uprawiania wybranej przez siebie dyscypliny sportu oraz nadmierne obciążanie fizyczne przedszkolaka. Rodzaj
i zakres aktywności fizycznej powinien być dostosowany do preferencji dziecka – szukamy takiej formy ruchu, jaka odpowiada naszemu dziecku i umożliwi mu osiągnięcie widocznych sukcesów, oraz do możliwości jego organizmu – intensywność, długość i częstość treningu muszą być właściwie dobrane do możliwości fizycznych trzy-, cztero-, pięciolatka.
- Istotnym mechanizmem jest też uczenie się poprzez obserwację. Prawdopodobieństwo wykształcenia u dziecka pozytywnej postawy wobec aktywności fizycznej jest tym większe, im częściej dziecko ma możliwość obserwowania rodzica podczas uprawiania sportu oraz wspólnego trenowania z mamą i tatą.
- Kolejnym czynnikiem jest stosowanie nagród. Dzieci nagradzane w różny sposób za podejmowanie aktywności fizycznej będą skłonne chętniej i częściej angażować się
w zajęcia sportowe. Wszelkie postępy, jakie dziecko robi w toku treningu, powinny być dostrzegane i zauważane oraz pozytywnie nagradzane np. poprzez pochwałę, zakupienie nowego elementu wyposażenia sportowego (ochraniacze, czepek, piłeczka itp.) oraz zwiększenie zakresu samodzielności i stopnia trudności podczas treningu (np. jazda na większym koniu/rowerze, pływanie w niecce dla dorosłych).
Przykłady zastosowania nagród przez nauczycieli i trenerów do budowania pozytywnej postawy wobec sportu:
- poświęcanie uwagi i oferowanie pomocy podczas ćwiczeń wszystkim dzieciom, nie tylko tym najzdolniejszym;
- niedopuszczanie do izolowania słabszych dzieci i skazywania ich na samotne wykonywanie ćwiczeń – odbierają to jako karę;
- jak najczęstsze zachęcanie dzieci do ćwiczeń, ponieważ uwaga, jaka jest im wówczas poświęcana, stanowi dla nich wsparcie;
- nagradzanie wysiłków i postępów indywidualnych tak samo jak sukcesów o szerszym znaczeniu (dostrzeżenie i uznanie dla opanowania prostego ćwiczenia przez mniej zdolnego ucznia może ukształtować jego postawę na całe życie);
- można zganić dziecko za niedostatek uwagi i pracy wkładanej w ćwiczenia, ale nigdy za brak zdolności.
Należy pamiętać, że to, co dla osoby dorosłej jest zwykłym ćwiczeniem fizycznym, dla przedszkolaka może być karą (np. dodatkowy trening dla dziecka o mniejszych możliwościach kondycyjnych).
- Kluczowym okresem dla wychowania człowieka są pierwsze lata jego życia. Dlatego kształtowanie u dziecka postawy pro-sportowej i pro-zdrowotnej warto rozpocząć już we wczesnym dzieciństwie. Jest to zatem wyzwanie przede wszystkim dla rodziców
i wychowawców w przedszkolu.
Wiek przedszkolny to okres wzmożonego zapotrzebowania na ruch. Szczególnie ważną rolą jest przekazanie dziecku właściwych wzorców ruchowych, czego efektem będzie nie tylko prawidłowo ukształtowana sylwetka, ale także ogólna sprawność fizyczna oraz estetyka
i elegancja ruchu. Dlatego istotny jest odpowiedni dobór metod i form pracy, aby dziecko było zaskakiwane, pobudzane i motywowane do aktywności.
Zasady organizacji zabaw ruchowych za Adamem Kalinowskim „Ćwiczę i bawię się
z dzieckiem” są następujące:
- W czasie prowadzenia gimnastyki nie stosujemy komenderowania – wydajemy spokojne polecenia, jak „usiądź”, „połóż się” stosując ton zachęty, na wesoło.
- Ćwiczenia prowadzimy w formie zabawowej: dzieci ćwicząc naśladują różne czynności i umiejętności bliskie i znane im z życia, np. „chwiejące się drzewa” – skłony tułowia, „skaczące żabki” – skoki na czworakach.
- Dzieci lubią, gdy stawiamy im jakieś konkretne, ciekawe dla nich zadania. Samodzielne ich wykonanie wymaga opanowania się, zręczności, nawet odwagi, np. przejście z krążkiem na głowie, przejście po leżącej desce z podrzucaniem
i chwytaniem piłeczek.
- Ciekawe dla dzieci są ćwiczenia w formie „czy potrafisz?”, np. podrzucić piłeczkę, obrócić się i schwytać ją w powietrzu.
- Dzieci lubią słuchać opowiadań inscenizowanych ruchem, np. „na wycieczce do lasu” – dzieci chodzą, biegają, zbierają grzyby (skłony tułowia), pełzają jak zaskroniec itp.
- W czasie gimnastyki zwracamy uwagę, aby po bardziej męczących ćwiczeniach, np. szybkim biegu, następowały ćwiczenia spokojniejsze, pełniące rolę wypoczynku czynnego, np. wolny chód.
Organizując i prowadząc gimnastykę powinniśmy zwracać uwagę na higieniczne i zdrowotne warunki ćwiczeń. Pomieszczenie powinno być przewietrzone i odkurzone. Dzieci powinny ćwiczyć w wygodnym i niekrępującym stroju. Aktywność ruchowa człowieka zmniejsza się wraz z wiekiem. Odpowiedni poziom aktywności fizycznej w dzieciństwie i młodości oraz prawidłowe kształtowanie nawyków związanych z aktywnym trybem życia dają szansę na zachowanie aktywności fizycznej przez całe życie.
Opracowała: Marzena Krueger
Wykorzystana literatura:
Maria Broda – Bajak: „Ćwiczenia i zabawy ruchowe” [W]: Bliżej przedszkola, kwiecień 2011r.
Ewa Roszka: „Aktywizacja ruchowa dzieci” [W]: Bliżej przedszkola, kwiecień 2011r.
S. Owczarek: „Gimnastyka przedszkolaka”, WSiP, Warszawa 2001
R. Trześniowski: „Gry i zabawy ruchowe”, Sport i Turystyka, Warszawa 1972
Agnieszka Pasternak: „Fit, czyli w dobrej formie” [W]: Bliżej przedszkola, grudzień 2010r.
Rózsa Demeter: „Wesołe ćwiczenia. Gimnastykujemy się z naszymi dziećmi” PZWL,Warszawa1973
Adam Kalinowski: „Ćwiczę i bawię się z dzieckiem”, Nasza Księgarnia, Warszawa 1980
| « poprzednia | następna » |
|---|