„JAK WYCHOWAĆ MAŁEGO EKOLOGA”
„JAK WYCHOWAĆ MAŁEGO EKOLOGA”
Tworzenie pozytywnych wzorców ekologicznych jest bardzo ważne dla skutecznego oddziaływania wychowawczego. Nawyki ekologiczne należy kształtować od wczesnego dzieciństwa, dlatego już u dzieci w wieku przedszkolnym warto wyrabiać opiekuńczą postawę wobec zwierząt i roślin oraz wdrażać do podejmowania działań na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego. Wiek przedszkolny charakteryzujący się dużym skokiem intelektualnym w rozwoju dziecka, jest najlepszym okresem do wprowadzania elementów edukacji ekologicznej.
Ekologia zaczyna się w domu. Dom rodzinny jest pierwszym najważniejszym miejscem kształtowania umiejętności i zachowań sprzyjających ekologii. Dzieci w naturalny sposób uczą się i sprawdzają różne zachowania w życiu codziennym, kształtują się nawyki dbania o środowisko. Ze względu na duże zanieczyszczenie środowiska w którym żyjemy, musimy zwracać uwagę na rozbudzanie wśród dzieci wrażliwości ekologicznej, ucząc je poczucia odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego. Małe dzieci są bardzo otwarte na świat, zdobywają wiedzę doświadczając i eksplorując otoczenie, a przy tym znacznie wzbogacają swój zasób słownictwa, dlatego powinniśmy stosować kilka zasad:
• Dawaj przykład. Podczas spacerów zwróć uwagę dziecka na otaczającą przyrodę. Rozmawiaj o ciekawych roślinach, zwracać uwagę na pomniki przyrody, oceniaj stan czystości jezior, porządek panujący na ulicach w parku.
• Segreguj śmieci razem z dzieckiem. Ucz w domu segregować śmieci. Z plastikowych butelek, rolek po papierze można wspólnie z dzieckiem wykonać stworki, kukiełki.
• Bierz udział w akcjach. Informuj dziecko o ogólnoświatowym dniu Sprzątania Świata i znaczeniu tej akcji dla życia na ziemi.
• Rozmawiaj. Uświadamiaj dziecko o niebezpieczeństwach grożących życiu ludzi, spowodowanych zanieczyszczeniami i dewastacją. Przeglądaj z dzieckiem atlasy, oglądaj filmy przyrodnicze, zadawaj dziecku pytania i pozwól mu odpowiadać.
• Oszczędzaj i ucz oszczędzać. Wprowadź zasadę oszczędzania wody podczas mycia rąk i zębów, gaszenia zbędnego oświetlenia, wyłączania nieużywanych urządzeń elektrycznych, itp.
• Załóż ogródek. Załóż z dzieckiem uprawę roślin w domu „od nasionka do rośliny”.
• Zrezygnuj z plastiku. Zwróć uwagę dziecka, że ochronie środowiska sprzyja używanie wielorazowych opakowań.
• Nie wyrzucaj, ale naprawiaj. Nie przyzwyczajaj dziecka do tego, że jak coś się zniszczy, to należy to wyrzucić, bo kupienie nowej rzeczy jest prostsze niż naprawienie starej.
• Bądź konsekwentny. Gdy zawiesisz karmnik dla ptaków za oknem malucha, nie zapomnij sypać tam okruszków. Maluch, widząc, że naprawdę angażujesz się w swoje działania, uczy się systematyczności.
Chodzi nie tylko o to, aby malec odróżniał pojemniki na plastik od tych na papier. Przede wszystkim chodzi o to, aby wyrósł na wrażliwego, odpowiedzialnego człowieka. Kształtujemy u dzieci wrażliwość, dzieci zaczynają zdawać sobie sprawę z konieczności ochrony środowiska, rozumieją że życie człowieka nie może polegać jedynie na nieustannym eksploatowaniu, wykorzystywaniu i zanieczyszczaniu ziemi i że z naszej strony należą jej się przede wszystkim miłość i szacunek. Ucząc je poczucia odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego, zaszczepiamy w dzieciach przyzwyczajenia które będą owocować przez całe ich dalsze życie. Dzieci emocjonalnie przywiązane do naturalnego otoczenia stają się zwykle przyjazne środowisku w życiu dorosłym. Uczucia bywają ważniejsze niż fakty, również wtedy, gdy mówimy o ratowaniu Ziemi, ochronie środowiska i ekologii. Jednym ze sposobów na rozwijanie postawy pro-ekologicznej jest czytanie opowiadań, dotykających „trudnych” emocji, mówiących o negatywnych skutkach zanieczyszczenia środowiska odczuwanych przez innych ludzi, a przede wszystkim pokazujących, co wszyscy możemy zrobić dla naszej planety i tym samym dla nas. Lepsze efekty osiągniemy unikając drastyczności i czarnych wizji. Naszym zadaniem jest nauczenie dzieci myślenia o wszystkim dookoła z miłością, czcią i wrażliwością. Uczmy je, że w przyrodzie wszystko jest cudem o nieopisanej urodzie i przeznaczeniu. Nie oceniajmy, nie krytykujmy, uczmy otwartości i jasnego pojmowania rzeczywistości. Przecież dzieci nie mają kryteriów wartości, chłoną wszystko takie, jakim ono jest. To my, dorośli niepotrzebnie wypaczamy ich spostrzeżenia, doświadczenia i doznania. Niech dziecko stanie się równorzędnym partnerem do rozmowy. To da mu poczucie własnej wartości oraz przekona je o sile sprawczej własnych działań. Ucząc malucha ekologii zwracajmy jego uwagę na pozytywne aspekty troski o środowisko.
Najważniejsze, to uczyć je tylko tego, w co sami wierzymy i co praktykujemy, gdyż przekonywanie dzieci do zachowań, których nie obserwują we własnych domach, całkowicie mija się z celem. Z drugiej strony, zainteresowanie dziecka ekologią to doskonały moment na rewolucję we własnym domu - jeżeli dotychczas popełnialiśmy jedno eko-przestępstwo za drugim, to najwyższa pora to zmienić. Na dobre decyzje nigdy nie jest zbyt późno.
Kornelia Walmińska
Bibliografia:
A. Klim – Klimaszewska, „Pedagogika przedszkolna”, Warszawa 2010.
G. Świderska, „Czym skorupka za młodu nasiąknie…”, „Wychowanie w przedszkolu”, nr. 2/2011.
M. Piotrowska, „Przyjaciele natury”, „Wychowanie przedszkolne”, nr. 4/2012.
www.polki.pl/rodzina_małedziecko